Knowledge and Curriculum-1

 

Epistemological Basis of Education-A

જ્ઞાનમીમાંસાનો અર્થ :- 

જ્ઞાન મીમાંસા માટે અંગ્રેજી શબ્દ 'epistemology' એ મૂળ ગ્રીક શબ્દ 'episteme' એટલે જાણવું પરથી આવ્યો છે. 

માણસે શું જાણવું જોઈએ ?, તે ક્યાંથી મળે અને તે માટેની કઇ ક્રિયા કરવી પડે, વગેરે બાબતોનું દર્શન જ્ઞાનમીમાંસા છે.

જ્ઞાન અને કૌશલ્ય 

જ્ઞાન એટલે અનુભવોનું પાયાનું તથ્ય એમ કહી માહિતી સાથે ચિંતન ને સાંકળી. 

Knowledge is no longer treated as information but performativity' 

' knowledge is the theoretical and practical understanding of the subject. Skills are proficiency' 

' knowledge refers to learning, concepts, principal and information regarding a particular subject by a person through books, media, encyclopaedia, academic institutions, and other sources....

Skill refers to the ability of using the information and applying it in a context.... Knowledge refers to theory and kill refers to successfully applying that theory in practice and getting expected results " 

કૌશલ્ય 

"A skill is at learn ability to carry out a task with predetermine result often within a given amount of time energy or both" 

" માહિતીનો તદ્દન નવી પરિસ્થિતિમાં ઉપયોગ કરવાની આવડત એ કૌશલ્ય છે" 

શીખેલી આવડત કે જે કોઈ કાર્ય અને અગાઉથી નક્કી કરેલી નિષ્પતિ (result ) માટે જરૂરી હોય અને તે ચોક્કસ સમય અને શક્તિ સાથે નિરૂપણ માંગી લે છે તે કૌશલ્ય છે. 

કારટર વુડ અધ્યાપન કૌશલ્ય ની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે આપે છે. " સૈદ્ધાંતિક માહિતી અને અનુભવ તથા અધ્યાપન વલણ આધારિત અધ્યાપન વર્તનો કે જે વિદ્યાર્થી પર અધ્યયનની અસર ઊભી કરે છે તે અધ્યાપન કૌશલ્ય કહેવાય

Example 

Difference between knowledge and skill 

ઉદાહરણ તરીકે, શાળામાં અથવા ઘરના સદસ્ય દ્વારા બેંક ચેક એટલે શું, તેનો ઉપયોગ શું? આ બાબતની માહીતી ને આપણે જ્ઞાન કહીએ છીએ કહીએ છીએ, જ્યારે આપણે પોતે બેંકમાં જઈને ચેકનું કામ કરીએ છીએ, તો તેને કૌશલ્ય કહેવામાં આવે છે.

અધ્યાપન અને તાલીમ ( સંકલ્પના અને તફાવત) 

Teaching and instruction 

અહીં teaching એ શબ્દ Education માટે પ્રચલિત છે. શિક્ષણની પરિભાષામાં અધ્યાપન માટે instruction શબ્દ સ્વીકારાયો છે. 

જેમ શિક્ષણના સંદર્ભમાં જ્ઞાન, સમજ, માહિતી, કૌશલ્ય વગેરે કૌશલ્ય લક્ષી વિભાવના છે અને તેઓની વચ્ચે વ્યવહારો એવી ભેદરેખા છે તેમ અધ્યાપન માટે પણ શીખવવું ,અધ્યાપન ,તાલીમ, વગેરે શબ્દો વચ્ચે ભેદ છે. 

અધ્યાપન એ સંસ્કૃત ભાષાનો અધ્યયન ઉપરથી બનેલો શબ્દ છે. Instruct શબ્દનો અર્થ થાય છે 'સુચવવું '. 

અધ્યાપનનો અર્થ આપતા જુદા જુદા લેખકો તેનો અર્થ જ્ઞાનનું વિતરણ, માહિતીની આપ લે, કૌશલ્યની તાલીમ, શિક્ષણ આપવું વગેરે કરે છે. અહીં પણ માહિતીની આપ લે- જ્ઞાનનું વિતરણ, શિક્ષણ આપવું- કૌશલ્ય ની તાલીમ વગેરે સરળતમ - ગહનતમ સ્વરૂપ છે. 

શાસ્ત્રી જયેન્દ્ર દવે પ્રમાણે અધ્યાપન અને તાલીમ નો અર્થ આ પ્રમાણે આપે છે. " શિક્ષકનું પ્રાથમિક કાર્ય વિદ્યાર્થીને ઔપચારિક રીતે જાણતા કરવાનું તથા અમુક પ્રવૃત્તિ કરતા કરવાનું છે. એટલે કે જ્ઞાન અને કૌશલ્યની સંરચના કરે છે જેથી તે વિદ્યાર્થીને માત્ર શીખવવાનું જ નહીં પણ યાદ રાખવાનું તેનો ઉપયોગ કરવાનું સૂચન કરે છે" ... તે ક્રિયા અધ્યાપન માટે અભિપ્રેત છે. 

કેળવણીની પ્રક્રિયા એટલે શિક્ષણની ચર્ચા અધ્યાપન, અધ્યાપક,  વિદ્યાર્થી અને વિષય વસ્તુને સંબંધિત છે. અધ્યાપનને શિક્ષણના સંદર્ભમાં લઈએ તો, સંકલ્પનાઓ; સિદ્ધાંતો અને તત્વ જાણવા તથા સમજવાની 

પ્રક્રિયાભિમુખતાને સ્વીકારવાની રહે. જ્યારે તાલીમ શબ્દની વ્યક્તિ '' કે 'To train ' ના સંદર્ભમાં લઈએ તો, તાલીમ એટલે શારીરિક કે માનસિક ક્રિયા કરતા થાય તે રીતે શીખવું એવો અર્થ થાય. 

શીખવવું નો વ્યાપક અર્થ અધ્યાપન અને સાંકડો અર્થ તાલીમ એવો પણ ઘણા કરે છે.